Chaebol Hàn Quốc sẽ trả lương kiểu Mỹ

Mức lương trung bình cho 110.000 nhân viên của Samsung Electronics đã tang 13% vào năm ngoái. Các khoản thưởng có giá trị hơn 10 tháng lương không phải là hiếm ở các công ty có lợi nhuận cao.

Hiệu ứng dây chuyền
 

Một kỹ sư của hang chip SK Hynix đã gây bão dư luận hồi tháng 1-2022 khi gửi email cho tất cả 28.000 nhân viên của công ty, gồm cả giám đốc điều hành, so sánh mức lương, thưởng mà đối thủ Samsung đang trả cho kỹ sư ở vị trí tương đương. Nhân viên này đã làm việc bốn năm tại bộ phận thiết kế chip của SK Hynix. Anh tỏ ra không hài lòng với cách chia tiền thưởng và lợi nhuận mà tập đoàn áp dụng vào thời điểm đó.
 

“Khi tuyển dụng các vị đã nói rằng cấu trúc lương bổng dựa trên hiệu quả công việc, sẽ tương đương với đối thủ của công ty. Vậy giờ tại sao các vị lại không giữ lời hứa”, e-mail viết.

Đối với những người lao động trẻ tuổi, e-mail nói trên đã gây chấn động. Phần lớn các ý kiến trên Blind - ứng dụng nhắn tin cho phép nhân viên SK ẩn danh và chia sẻ thông tin – đều ủng hộ kỹ sư này. “Chúng ta nên chuyển qua Samsung, bởi họ hào phóng trong việc chia sẻ lợi nhuận của mình.”, một người viết.

Cuối cùng, áp lực đã buộc Chủ tịch SK Group Chey Tae-won tìm cách dập lửa bằng cách đề nghị trả lại toàn bộ tiền lương của mình. Giám đốc điều hành của SK Hynix thì xin lỗi và cho thay đổi cách tính thưởng và chia sẻ lợi nhuận. Cuối cùng, SK Hynix đã trả tiền thưởng cho nhân viên tương đương với 10 tháng lương cơ bản – thấp hơn chút với mức 11 tháng của Samsung .

Những bất bình tương tự về việc trả lương công bằng từ các nhân viên trẻ tuổi đã thúc đẩy các công ty lớn khác, chẳng hạn như tập đoàn công nghệ Naver, tang tiền thưởng. Xu hướng này đang lan rộng trong cộng đồng doanh nghiệp của Hàn Quốc.
 

Trả lương kiểu Mỹ
 

Vào làm việc tại một trong những chaebol của Hàn Quốc – những tập đoàn gia đình đầy quyền lực – là niềm tự hào của người trẻ Hàn Quốc. Đó cũng như vạch đích cho một cuộc đua kiệt sức đòi hỏi phải tốt nghiệp từ các trường danh tiếng nhất và có các kỹ năng ngoại ngữ vượt trội.

“Chúng tôi làm cật lực. Vậy thực sự không công bằng khi tiền lương được trả dựa vào thâm niên, thay vì hiệu suất trong công việc.”, một nhân viên 28 tuổi của một chaebol nói.

Theo truyền thống, các doanh nghiệp Hàn Quốc trả lương dựa theo số năm làm việc. Tốc độ tang trưởng kinh tế nhanh chóng của đất nước đã nâng lương trong nhiều năm, dẫn đến mức tang 44% trong 20 năm qua. Đây là bước tang vọt so với các nước khác trong khối Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD)mo

Nhưng khi nền kinh tế Hàn Quốc tang trưởng chậm lại, khoảng cách về lương giữa các ngành và giữa các công ty có quy mô khác nhau ngày càng lớn.

Giáo sư Koo Jeong-mo thuộc khoa quản trị kinh doanh tại Đại học Mokwon cho biết: “Chúng tôi đang chứng kiến sự thay đổi về hệ thống lương thưởng kiểu Mỹ. Đó là dựa trên hiệu suất, thay vì tang lương chung cho tất cả”.

Các tổ chức công đoàn đang mất dần ảnh hưởng khi ngày càng có nhiều lao động trẻ tự do vấn đề. Oh Gye-tack, một nhà nghiên cứu tại Viện lao động Hàn Quốc, cho biết các thế hệ trẻ “quan tâm đến sự công bằng và không ngần ngại bày tỏ sự không hài lòng với mức lương của họ”.

Tăng trưởng tiền lương đạt trung bình 35% trong năm năm qua tại Samsung, 36% tại SK Hynix và 86% tại Naver, nhưng chỉ 2% tại Huyndai Motor -  nơi có công đoàn rát mạnh.

Các ngành có truyền thống công đoàn mạnh, như sản xuất xe hơi và công nghiệp lại có lợi nhuận thấp hơn các ngành công nghệ cao như chất bán dẫn, Internet và trò chơi. Các tập đoàn này đồng thời có xu hướng trì trệ hay chậm hơn trong việc tang lương. SK Hynix và các công ty khác đã ban hành việc tang lương dựa trên thành tích để đáp lại sự kỳ vọng của các nhân viên trẻ. Công đoàn dường như không có vai trò nào trong các vụ tang lương.

Các nhà quan sát nhận ra xu hướng: Các tập đoàn lớn như Samsung và SK Hynix độc quyền giữ rịt các nhân viên giỏi nhất. Như vậy, các startup có thể mang lại sinh khí mới cho nền kinh tế có thể gặp khó khăn trong tìm kiếm nhân sự, gây khó khăn chung cho nền kinh tế quốc gia. Việc tang lương nhanh chóng chỉ giới hạn ở một số ít công ty cũng có nguy cơ làm gia tang bất bình đẳng kinh tế, một vấn đề mang tính chính trị ở Hàn Quốc.

Bất  bình đẳng là một điểm gây tranh cãi lớn trong cuộc bầu cử tổng thống hồi tháng 3 vừa rồi. Ứng viên cấp tiến Lee Jae-myung với quan điểm mạng lưới an sinh xã hội và thu nhập cào bằng đã thúc thủ trước nhân vật bảo thủ Yoon Suk-yeol – người mới nhậm chức tổng thống đầu tháng 5 này. Tân tổng thống Yoon đã chủ trương tang trưởng trước, phân phối sau.
 

                                                                   . Hồ Nguyên Thảo