gio va thuyen

Gió và thuyền

(04 - 03 - 2022) - “Linh hồn không thể suy nghỉ mà không có tầm nhìn” –(Aristotle) - Khi thế giới bắt đầu sống chung với Covid-19, lạm phát tăng có khả năng tạo hiệu ứng domino đẩy giá khiến các nền kinh tế chưa kịp hồi phục bị kẹt lại trong vòng xoay tăng giá dọc theo chuỗi cung ứng.

Hiện tại, chính phủ các nước đang có những biện pháp như: 1) Tăng lãi suất; (2) Tung các gói kích cầu xây dựng cơ sở hạ tầng để nâng cấp chuỗi cung ứng để giảm giá thành vận chuyển; (3) Tìm kiếm các nguồn năng lượng khác. Đây là xu hướng dễ hiểu, nhưng định hưởng lại sai lệch. Những sai lệch này sẽ có hậu quả khôn lường cho tương lại nếu các nước tiếp tục chạy theo xu hưởng một cách mù quáng.

Đó là chưa kể áp lực của các nước phương Tây lên khối OPEC+ để khối này có thể hạ giá dầu như năm 2014 2015. Nhưng đây là vấn đề phức tạp vì tác giả tin rằng OPEC+ không còn đủ khả năng để giảm giá dầu nữa và vấn đề năng lượng sẽ tiếp tục là tấm điểm trong thập kỷ tới. Vậy gói kích cấu ngàn tỉ ở biện pháp (2) sẽ chỉ giải quyết được phần vận tải, chứ không giải quyết triệt để được vấn đề lạm phát năng lượng. Điều đó cũng đồng nghĩa biện pháp thứ (3) là quan trọng, nhưng nếu nó đang đi sai hướng, thì hậu quả là gì? Nếu vậy biện pháp thứ (3) thực sự là gi? Đó là những điểm sẽ được phân tích trong bài viết này. Cải thiện chuỗi cung ứng bằng kích cầu

Tàu biển chở vào đỡ hàng ở bến cảng Los Angeles là hinh ảnh quen thuộc với người đi biển miền Nam bang California. Sự kiện Ever Given tại kênh đào Suez làm tắt nghẽn đường tàu ở đây đã để lộ những điểm yếu trong chuỗi cung ứng ở Mỹ. Những bến cảng ở Los Angeles không có công suất đủ để tiếp nhận các tàu chở hàng liên tiếp cập bến ở đây. Vấn để nhân lực là nỗi lo ngại lúc đó, khi người lao động ở Mỹ chủ động nghỉ việc để tranh thủ trợ cấp chính phủ ở tiểu bang Dân chủ này. Khi trợ cấp Chính phủ này hết hạn vào tháng 7, thì đó là lúc Nhà Trắng ban hành điều luật đòi hỏi các công ty trên 100 nhân viên phải tiêm chủng Covid-19.

Lao động Mỹ chủ động xin nghỉ việc và tìm kiếm công việc không đòi hỏi phải tiêm vaccine là xu hướng xấu và sẽ dẫn đến nhiều vấn đề về mặt pháp lý nếu chính quyền Joe Biden thật sự áp chế bộ luật ép người lao động phải tiêm phòng.

Năm 2021 những lao động thuộc thế hệ boomer bắt đầu vào độ tuổi hưu trí. Với tốc độ già hóa của dân số, thập kỷ tiếp theo ở Mỹ sẽ nhìn thấy số người lao động giảm đi rõ rệt. Nếu vấn đề lao động đã cho thấy xu hướng rõ ràng với việc phản kháng luật tiêm phòng và sự già hóa của bộ phận lao động, thì việc nâng năng suất của những người đi làm hiện tại là quan trọng.

Cái giá phải trả khi người lao động giảm cùng với sự xuống cấp của cơ sở hạ tầng là rất cao, vì nó đẩy lùi tăng trưởng kinh tế, thậm chí làm mất thêm việc làm. Do đó, vấn đề tăng năng suất cho nền kinh tế cần được giải quyết triệt để kể từ đây. Ngày 6-11-2021, Hạ viện Mỹ đã thông qua gói kích cầu trị giá 1.200 tỉ đô la tập trung hoàn toàn vào việc xây dựng lại hệ thống cơ sở hạ tầng ở Mỹ. Như vậy, Chính phủ Mỹ đang nhắm đến việc nâng cấp chuổi cung ứng cùa mình bằng việc nâng cấp đường bộ và đường sắt, cộng với việc chuẩn bị cho mạng điện trong nước sẳn sàng cho cuộc cách mạng xanh và phục vụ cho xe điện thay thế xăng. Mặt dù dư luật này rất rõ ràng về mục tiêu nhưng tiêu tiền trong lúc lạm phát được cho là quyết định sai lầm hiện tại.

Nhưng đó là suy nghỉ đơn giản về mặt kinh tế. Thực chất vấn đề nằm ở chỗ Chính phủ Mỹ MUỐN lạm phát xảy ra và họ có khả năng làm chuyện đó một cách dễ dàng. Mặc cho áp lực về nợ công, về hiệu ứng giảm phát của công nghệ, và sự già hóa cùa dân số, Chính phủ Mỹ đã tìm ra cách để tạo lạm phát dễ dàng: bắt các tổ chức tài chính cho vay với sự đảm bảo từ chính phủ, hay chính xác hơn là từ Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed). Mục tiêu của Chính phủ Mỹ là để đấy tổng nợ trên GDP xuống mức có thể nâng lãi suất mà không làm vỡ hệ thống từ bên trong. Mỹ đã từng có tiền lệ giữ lại suất thấp hơn mức lạm phát trong giai đoạn những năm 1940 để đẩy tỷ lệ nợ trên GDP xuống mức mà họ có thể tăng lãi suất kiềm chế lạm phát vào những năm 1970. Hiện tại, tổng nợ trên GDP đang 60 dấu hiệu đạt đỉnh. Nếu chỉ số này chạm xuống 70%, Fed sẽ mạnh tay tăng lãi suất và mặt cho thị trường tài chính lúc đó có xuống bao nhiêu đi nữa. Từ đây tới đó sẽ là một con đường không bằng phẳng nhưng định hướng của nó rất rõ ràng: làm phát sẽ không bị kiểm soát, mặt cho Fed có nói gì đi nữa.

Như vậy, Chính phủ Mỹ biết họ đang phải đối mặt với những vấn đề.

NGUYỄN PHÁN